AİLE HEKİMLİĞİNDE İZİNLER

Bu yazımızda aile hekimleri ve aile sağlığı elemanlarının izin haklarını ve sonuçlanan davaları inceleyeceğiz.

Aile Hekimliğinde izinler konusunda elimizdeki en önemli kanıt; Anayasa Mahkemesinin vermiş olduğu karardır.

Danıştay 5. Dairesince alınan 28.02.2014 günlü E: 2011/4869 sayılı kararla; dava konusu “ Aile Hekimliği Uygulaması Kapsamında Sağlık Bakanlığınca Çalıştırılan Personele Yapılacak Ödemeler ile Sözleşme Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin dayanağı olan 5258 sayılı Aile Hekimliği Kanunu’nun 8. Maddesinin iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine başvurulması üzerine; Anayasa Mahkemesi, 11.9.2014 günlü, E:2014/82, K:2014/143 sayılı kararla, 5258 sayılı Yasanın 8. maddesinin ikinci fıkrasının "Aile hekimi ve aile sağlığı elemanlarıyla yapılacak sözleşmede yer alacak hususlar...." ve "Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak, Sağlık Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir." bölümlerinin "sözleşmeli aile hekimi ve aile sağlığı elemanlarının izin hakkı" yönünden kısmı Anayasa'ya aykırı olduğu gerekçesiyle iptal etmiştir.

Sağlık Bakanlığı, Anayasa Mahkemesinin bu kararı üzerine yeni bir kanuni düzenleme yapmak yerine, Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliğinde aşağıdaki değişikliği yaparak, Ödeme ve Sözleşme Yönetmeliği' ne de geçici 4. maddeyi ekleyerek, izinler konusunda tüm konuları yönetmelikle tekrar düzenlemiştir.

İzinler

MADDE 11 – (1) Sözleşme ile çalıştırılan aile hekimleri ve aile sağlığı elemanları; yıllık, mazeret ve hastalık izinlerini 24/12/2010 tarihli ve 2010/1237 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Aile Hekimliği Uygulaması Kapsamında Sağlık Bakanlığınca Çalıştırılan Personele Yapılacak Ödemeler ile Sözleşme Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte belirtilen hükümler çerçevesinde kullanırlar.

Ödeme ve Sözleşme Yönetmeliği' nin geçici 4. maddesindeki izinler ile ilgili tüm maddelere, Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu' nun ( AHEF ) Danıştay da açtığı dava sonucunda yürütmeyi durdurma kararı verilmiştir.

Danıştayın Ödeme ve Sözleşme Yönetmeliği'nin geçici 4. maddesinde Yürütmeyi Durdurma kararı verilen maddeler aşağıda çıkartılmıştır.

İzinler

GEÇİCİ MADDE 4-(Ek: 16/3/2015-2015/7528 K.)

(1) Aile hekimleri ve aile sağlığı elemanlarının izin haklarına yönelik kanuni düzenleme yapılıncaya kadar sözleşmeli aile hekimleri ve aile sağlığı elemanlarının izinleri hakkında bu maddedeki usul ve esaslar uygulanır.

(2) Sözleşmeli olarak çalıştırılan aile hekimleri ve aile sağlığı elemanlarının yıllık izin süreleri otuz gündür. Mali yıl başladıktan sonra sözleşme imzalayarak göreve başlayan aile hekimi ve aile sağlığı elemanlarına, mali yılsonuna kadar çalışacakları sürenin bir yıllık çalışma süresine oranının, yıllık izin süresi ile çarpılması suretiyle bulunacak süre kadar yıllık izin verilir, hesaplamada kesirler tama iblağ edilir. Aile hekimleri ve aile sağlığı elemanları tarafından kullanılmayan izin süreleri bir sonraki sözleşme dönemine aktarılamaz. Sözleşmeli olarak çalıştırılan aile hekimleri ve aile sağlığı elemanlarına mazeretleri sebebiyle yıllık izninin bitiminden sonra beş gün daha izin verilebilir.

(3) Aile hekimi ve aile sağlığı elemanının isteği üzerine;

a) Kendisinin ya da çocuğunun evlenmesi,

b) Eşinin, çocuğunun; kendisinin veya eşinin ana, baba veya kardeşinin ölümü, c) Eşinin doğum yapması, hâlinde yedi gün izin verilir.

(4) Kadın aile hekimi ve aile sağlığı elemanına doğumdan önce sekiz hafta ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere, toplam onaltı hafta süreyle ücretli izin verilir. Çoğul gebelik hâlinde doğum öncesi sekiz haftalık izin süresine iki hafta eklenir. Ancak beklenen doğum tarihinden sekiz hafta öncesinde sağlık durumunun uygun olduğunu hekim raporuyla belgeleyen aile hekimi ve aile sağlığı elemanı, isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar çalışabilir. Bu durumda kadın aile hekimi ve aile sağlığı elemanının isteği hâlinde, doğum öncesinde çalışılan süreler doğum sonrası ücretli izin süresine eklenir. Doğumun erken gerçekleşmesi nedeniyle doğum öncesi sekiz haftalık ücretli iznin kullanılamayan bölümü de doğum sonrası ücretli izne eklenir. Anneye, çocuğunu emzirmesi için doğum sonrası analık izni süresinin bitim tarihinden itibaren ilk altı ayda günde üç saat, ikinci altı ayda günde iki saat süt izni verilir. Süt izninin kullanımında annenin saat seçimi hakkı vardır. Seçim hakkını yapan aile hekimi ve aile sağlığı elemanı çalışma saatlerini aile sağlığı merkezinin görünür bir yerinde duyurur.

(5) Aile hekimleri ve aile sağlığı elemanlarına, görev yapmalarını etkileyecek hastalıkları hâlinde, bir sözleşme dönemi içindeki her bir mali yılda, tek hekimin uygun görmesiyle en çok on günlük dönemler hâlinde, toplam kırk güne kadar hastalık izni verilebilir. Bir defada on günü aşan hastalık izni için sağlık kurulu raporu gereklidir. İdarenin sağlık raporlarının fenne ve usule uygunluğunu sorgulama hakkı saklıdır. Doksan günü aşan hastalık raporlarının Bakanlığın belirlediği hakem hastane tarafından onaylanması zorunludur. Hastalık raporlarının aslının veya bir örneğinin en geç raporun düzenlendiği günü takip eden işgününün mesai saati bitimine kadar elektronik ortamda veya uygun yollarla ilgili toplum sağlığı merkezine intikal ettirilmesi, örneği gönderilmiş ise, rapor süresi sonunda raporun aslının teslim edilmesi zorunludur.

(6) Belgelendirilmesi kaydıyla Türkiye Halk Sağlığı Kurumunca veya müdürlükçe aile hekimlerine ve aile sağlığı elemanlarına kongre, konferans, seminer ve sempozyum gibi bilimsel içerikli etkinliklere katılım için bir mali yılda en fazla beş gün izin verilebilir.

(7) İzin vermeye ve hastalık raporlarını izne çevirmeye müdürlük yetkilidir. Aile sağlığı elemanlarının izinlerinde veya görevlendirmeleri öncesinde aile hekimi bilgilendirilir. 5717

(8) 1219 sayılı Kanunun geçici 9 uncu maddesi kapsamında sözleşmeli aile hekimliği uzmanlık eğitimine başlayan aile hekimlerinden hastane rotasyonu nedeniyle aile hekimliği görevlerini yürütemeyenler bu süre zarfında izinli sayılır.

(9) Bulunduğu pozisyonda fiili olarak altı ay çalışmış olmak şartıyla; askerlik nedeni ile sözleşmesini usulüne uygun olarak sona erdirenler terhis tarihinden itibaren bir aylık süre içerisinde müracaatları üzerine yapılacak ilk yerleştirmeye, doğum nedeni ile sözleşmesini usulüne uygun olarak sona erdirenler ise doğum nedeniyle kullandıkları ücretli izin süresinin bitimi tarihinden başlayan iki yıllık süre içinde müracaatları üzerine, ayrılmadan önce çalıştıkları ilde, 25/1/2013 tarihli ve 28539 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliğinde yer alan atama ve nakillere ilişkin usul ve esaslar çerçevesinde aile hekimi olarak başlatılırlar.

(10) Aile hekimliği uygulamaları için aile hekimliği sözleşmesi olmaksızın valilikçe görevlendirilen uzman tabip, tabip ve aile sağlığı elemanları, izin kullanmaları yönünden kendi mevzuatına tabidir.

Bu maddeleri, Danıştay 5. Dairesinin 28.02.2014 günlü, E: 2011/ 4849 sayılı kararla, 5258 sayılı kanunun 8. maddesinin iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine başvurulması üzerine, Anayasa Mahkemesince verilen ve 10.01.2015 günlü, 29232 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 11.09.2014 günlü, E: 2014/82, K: 2014/143 sayılı kararla,izinlerin kanunla düzenlenmesi gerektiği kararına göre; 5258 sayılı Yasada aile hekimleri ve aile sağlığı elemanlarının izinlerine ilişkin herhangi bir hüküm bulunmadığı görüldüğünden, Yönetmeliğin geçici 4. maddesinde  hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

Bu sebeple Yönetmeliğin geçici 4. maddesi yönünden YÜRÜTMENİN DURDURULMASI İSTEMİNİN KABULUNE karar verilmiştir.

Bu durumda hem 5258 sayılı Aile Hekimliği Kanununda hem de Ödeme ve Sözleşme Yönetmeliğinde " izinler " ile ilgili bir madde yürürlükte kalmamıştır.

Bunun sonucu olarak aile hekimleri üstlenmiş oldukları aile hekimliği biriminin sağlık hizmetlerini yürütülmesinden sorumludur. Aile Hekimleri, Ödeme ve Sözleşme Yönetmeliğinin 5 inci maddesinde belirtilen şartları taşıyan hekim ile anlaşarak, süre sınırlaması olmadan izin kullanmasını engelleyici bir kanun veya yönetmelik maddesi yürürlükte kalmamıştır.

Bu sorun ancak Anayasa Mahkemesi' nin verdiği karar doğrultusunda, aile hekimleri ve aile sağlığı elemanlarının izinlerinin kanunla düzenlenmesi durumunda çözüme kavuşabilir.

Saygılarımla.

Dr. Hakan UZUN- TRABZON